Alles Overal Tegelijkertijd

Op een zekere vrijdagavond, toen mijn zoon met zijn vrienden een potje ging poolen en we niet wisten wat te doen, stelde ik voor om Everything Everywhere All at Once te kijken. Mij aangeraden door een zeer gewaardeerde collega.

In de chaos van haar dagelijks leven leren we Evelyn Wang kennen, een Chinees-Amerikaanse van middelbare leeftijd met een wasserette, een lapzwans van een man, een lesbische dochter, een conservatieve vader, een administratie die niet op orde is en een belastingcontroleur die niet met zich laat sollen. (Die laatste gespeeld door een in eerste instantie onherkenbare maar direct onweerstaanbare Jamie Lee Curtis.) Al snel blijkt de lapzwans van een man over onverwachte krachten te beschikken met dank aan zijn talent te kunnen switchen tussen de verschillende dimensies waarin het universum zich heeft opgesplitst sinds het moment dat Evelyn al dan niet besloot China en haar vader te verlaten.

Om het duizelingwekkende verhaal zo eenvoudig mogelijk samen te vatten, kan ik volstaan met te zeggen dat Evelyn het multiversum moet zien te redden van haar dochter op ramkoers die elke willekeurige dimensie naar haar hand kan zetten en uit is op de totale vernietiging van het alles. Iets waarop uiteraard wel meer fatalistische tienerdochters uit zijn, zeker wanneer ze zich zo verloren en niet op hun plek voelen als de dochter van Evelyn Wang.

Zoals Neo in The Matrix tegen wil en dank de verlosser is, is Evelyn dat in Everything Everywhere All at Once. Het aardige is dat het juist de mislukte Evelyn is die geschikt blijkt om het multiversum te redden. In de dimensie van waaruit Evelyn opereert, is ze veruit de slechtste versie van zichzelf, zo wordt haar op een gegeven moment verteld. Maar juist daardoor blijkt ze, veel beter dan haar andere versie in andere dimensies, in staat om te doen wat er gedaan moet worden, om verschillende gedaantes aan te nemen en haar talenten uit andere dimensies als een spons op te zuigen en ten dienste van de goede zaak te stellen. Uiteraard ligt daar de verlossing niet, maar het levert hilarische actiescènes op. En het is een troostrijke gedachte in dit tijdperk waarin iedereen wordt geacht de beste versie van zichzelf te willen zijn en velen zichzelf verliezen in hun poging daartoe.

In de dagen dat ik Everything Everywhere All at Once keek, las ik ook Montaigne, de korte biografie die de Joods-Oostenrijkse Stefan Schweig schreef in de laatste maanden van zijn leven. Schweig was opgegroeid in de gegoede burgerij in het Oostenrijk van het fin de siècle. Hij had zijn geliefde Europa zichzelf in de vernietiging van de Eerste Wereldoorlog zien storten. En daarna in die van de nazi’s in hun poging om van Duitsland de beste versie van zichzelf te maken. Schweig was eerst naar Engeland gevlucht, daarna naar Amerika en tenslotte in Brazilië terechtgekomen.

In zijn woning in Brazilië vond hij een beduimeld exemplaar van de Essays van Michel de Montaigne. Toen hij ze als twintiger las, deden ze hem niet zoveel. Nu, nadat hij zoveel had gezien en zoveel had verloren, des te meer. In het Frankrijk van de zestiende eeuw was Montaigne getuige geweest van de wreedheden tussen de katholieken en de hugenoten. Ondanks het fanatisme dat hem had omringd, was Montaigne in staat gebleken om bij zichzelf te blijven en zijn eigen essentie in tact te houden. Schweig herkende de omstandigheden en de worsteling. Hij heeft zijn biografie over Montaigne nooit agemaakt. Op 22 februari 1942 eindigden hij en zijn vrouw hun leven. De plek waar Schweig het liefst wilde zijn, het Europa van voor de eerste wereldoorlog, bestond niet meer en zou nooit meer terugkeren.

Op zijn 38e had de adellijke Montaigne besloten om het wereldse leven vaarwel te zeggen en de rest van zijn dagen lezend door te brengen. Maar naarmate hij meer en meer las, begon hij meer en meer de behoefte te krijgen om de gedachtes die hij had, te ordenen en op papier te zetten. Zijn geest vloog overal naartoe en in plaats van de rust te krijgen die hij het dacht te geven, maakte het overuren:

‘Toen ik mij onlangs terugtrok op mijn landgoed, vastbesloten de weinige tijd van leven die mij nog rest zoveel mogelijk in rust en afzondering door te brengen, kwam het mij voor dat ik mijn geest geen grotere dienst kon bewijzen dan hem, in een volstrekt nietsdoen, met zichzelf bezig te laten zijn, om hem tot rust en tot zichzelf te laten komen; en ik hoopte dat hem dit voortaan gemakkelijker zou vallen, omdat hij met de jaren tot wasdom was gekomen en rijper geworden was. Maar ik merk nu – steevast maakt nietsdoen ons warrig van zinnen – dat hij juist, als een op hol geslagen paard, zichzelf honderd keer meer te doen geeft dan hij ooit voor een ander op zich nam; en hij baart mij zoveel spooksels en gedrochten – het een na het ander zonder zin of samenhang, dat ik, om op mijn gemak zijn dwaasheden en eigenaardigheden te bestuderen, begonnen ben ze te boek te stellen, in de hoop dat hij zich zo nog eens voor zichzelf gaat schamen.’

Toevallig lees ik de laatste tijd wel vaker teksten die het gevoel beschrijven dat er twee ikken zijn die min of meer onafhankelijk van elkaar lijken te leven en weinig invloed op elkaar hebben. In een uitzending van Winteruur, waar mijn vrouw me op wees, citeert Kees van Kooten wijlen Gerrit Komrij die onderscheidt maakt tussen de ik die doet en de ik die de andere ik observeert. De observerende ik kijkt een beetje meewarig neer op de ijdele, drukke ik die niet door heeft geobserveerd te worden. Naarmate je ouder wordt komen de twee ikken steeds nader tot elkaar, maar pas in de dood smelten ze samen.

Het is, legt Kees van Kooten uit, een beetje zoals toen je klein was en ging voetballen en je tegelijkertijd jezelf was en een op dat moment beroemde voetballer. Wat me nu ineens doet denken aan mijn dochter die, toen ze nog wat kleiner was, samen met een vriendinnetje met LEGO speelde en dingen zei als: ‘Jij was thuis en ik was je beste vriendin en toen gingen we naar de kermis.’ Mijn dochter en haar vriendinnetje speelden in de verleden tijd. Volgens mij doen kinderen dat bijna heel vaak als ze dit soort rollenspellen spelen. Misschien wel juist om te benadrukken dat je niet everywhere all at once kan zijn.

‘Wie overal is, is nergens’, schreef Montaigne.

Precies dat is het probleem van deze tijd waar iedereen dankzij de uitvinding van de smartphone bijna permanent minstens op twee plekken tegelijk is. En precies dat is de crux van Everything Everywehere All at Once, waarin het uiteindelijke doel van Evelyn is om zowel zichzelf als haar dochter in te laten zien dat er in dit universum wel degelijk een plek kan zijn waar je je thuis en geliefd en niet zo verloren hoeft te voelen.

Molovich
Erkend miskend genie. Motto: succes is voor losers.

3 Reacties

  1. Wat óók alles overal ineens is, is die pokkespam de laatste tijd! Allemaal russisch ook, om lekker in het nazi-thema te blijven. Wordt het niet eens tijd het wordpress-gebeuren achter de gordijnen hier een beetje omhoog te waarderen?

  2. Soms lijkt het wel of Duitsland zichzelf in de greep heeft laten leggen, symbolisch gezien dan, van de reusachtige wolf Fenrir! Zo zou de kwaadaardige god Loki, samen met zijn vrouw Angrboða (betekenis: slecht bericht of onheilbrengster), zowel Fenrir alsmede zijn broer Jǫrmungandr, de Midgaardslang, en zijn zus Hel ter wereld hebben gebracht op een wijze die niet misstond na WO I.
    Loki en Angrboða symboliseren eigenlijk WO I en de Russische Revolutie waar drie vreselijke systemen uit voortkwamen: het fascisme, het nationaal-socialisme en het bolsjewisme (communisme)!
    Fenrir, Jǫrmungandr en hel vertegenwoordigen de opgenoemde systemen die overal ter wereld, waaronder ook Duitsland, een ware storm van oorlogen, revoluties, hongersnoden, ziektes en genocides voortbrachten totdat ze werden verbannen of geketend!
    In het huidige Duitsland zou je beter een monster zoals Godzilla, uit de tekenfilm van Hanna/Barbara (1978), kunnen inzetten die het daar al geregeld aan de stok kreeg met even grote monsters zoals draken, een vuurvogel, elektrische monsters, een mechanische walvis, reusachtige stenen leeuwen enz. die de islam, het neo-communisme, het neo-fascisme enz. vertegenwoordigen!
    Gelukkig neemt ook in Duitsland de haat tegen de islam steeds verder toe en dat ze daar alle moskeeën vernietigen waar antisemitisme en haat tegen het westen wordt geprediceerd!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *