Robbert Dijkgraaf over Albert Einstein

Robbert Dijkgraaf gaf college over Albert Einstein. In de reguliere uitzending vloog hij met de snelheid van het licht door de materie. Op het.web nam hij wat meer rust. En dat was wel zo prettig.

Professor Robbert Dijkgraaf gaf college in De Wereld Draait Door. Over Albert Einstein. Een fijne gelegenheid om weer eens te proberen al die belangrijke theorieën te begrijpen. Ik heb het al vaker geprobeerd, en ik snap het altijd wel, maar het lukt me nooit helemaal om m’n vinger erachter te krijgen.

Wie weet zou daar nu eens verandering in komen. Robbert Dijkgraaf begint, zoals iedereen die mij de theorieën van Einstein probeert uit te leggen, over de elegante eenvoud van de theorieën. Waarna Dijkgraaf ze uitlegt aan de hand van de bekende voorbeelden. Zoals het voorbeeld van de man in de rijdende trein die zijn zaklamp verticaal op en neer laat bewegen. Wie daar vanaf het stilstaande perron naar kijkt, ziet niet een op en neer gaande zaklamp, die ziet het licht in een golfbeweging voorbijtrekken. Voor de persoon op het perron legt het licht dus een langere weg af dan voor de persoon in de trein, terwijl de lichtsnelheid dezelfde blijft. Conclusie: voor de man op het perron gaat de tijd langzamer dan voor de man in de trein. Tenminste, als ik het goed begrepen heb. Zeker weten doe ik dat niet, want ik mis de verbeeldingskracht om het te doorvoelen, als u begrijpt wat ik bedoel.

Het college was een soort speeddate met Einstein. Het ene gedachte-experiment was nog niet voorbij of daar vloog de volgende alweer door mijn bescheiden huiskamertje. Hoe relatief tijd ook is, een klein uur bleek veel te kort om Einstein in te proppen. Na de uitzending ging Dijkgraaf op dwdd.nl in op vragen uit het publiek. De allerlaatste vraag die hij kreeg, was wat er zou gebeuren wanneer je zou reizen met de snelheid van het licht. Dan zou het lijken alsof de aarde stilstaat en alles tegelijkertijd gebeurde, was de conclusie van Einstein. Tijd zou dan niet bestaan.

Ik moest denken aan een artikel van Douwe Draaisma in Letter en Geest, naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek De Dromenwever. In het artikel beschreef hij het soort droom waaruit je wakker schrikt, waarbij de oorzaak van jouw plotse ontwaken is verweven met jouw droom. Het vreemde is dat die droom een zeer lang verhalende aanloop heeft, met de oorzaak van jouw ontwaken als apotheose. Stel je vecht mee in de Spaanse burgeroorlog, je wordt na een hevige strijd gevangen genomen, voor de krijgsraad geleid en door een vuurpeloton geëxecuteerd. Op het moment dat de soldaten hun schot lossen, klinkt er een knal. De kogel boort zich in je kop. Je schrikt wakker. Buiten hoor je een auto met een knallende uitlaat. Het lijkt toevallig, maar dat is het niet. Dat hele verhaal, zo was de conclusie, speelt zich af in de splitseconde dat die uitlaat knalt en jij wakker schrikt. Alles gebeurt tegelijkertijd. Je droomt met de snelheid van het licht.

“Je moet alles zo eenvoudig maken als maar mogelijk is, maar niet nog eenvoudiger”, zei Einstein volgens Dijkgraaf. Er schuilde een Johan Cruijff in ‘m. Dijkgraaf heeft het allemaal ongetwijfeld zo eenvoudig mogelijk uitgelegd. En nog eenvoudiger had voor mij niet gehoeven, maar ik had de materie liever verspreid gezien over een aantal colleges. Of ik had mijn tv op een karretje moeten zetten en die met een gigantische snelheid door m’n huis laten rijden, terwijl ik stil op de bank zou blijven zitten.

 

 

[Dit stukkie verscheen op Sargasso]

Molovich
Erkend miskend genie. Motto: succes is voor losers.

4 Reacties

  1. Beeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeh. Beh.

  2. Als je het na de eerste keer niet begrijpt, laat dan maar zitten.

    Overigens zeggen alle mensen die het begrijpen, dat je je het niet voor kunt stellen. Dat is in mijnogen tegenstrijdig, maar ik begrijp het dan ook niet.

    De wiskunde die eraan ten grondslag ligt is overigens ouder dan Einstein. De Laplace-transformatie beschrijft de vervorming van tijd en objekten bij beweging, als ik me niet sterk vergis.

    1. Iets begrijpen maar het je toch niet voor kunnen stellen hoeft niet tegenstrijdig te zijn. Zo kun je begrijpen dat het heelal toch ergens móet ophouden, zonder dat je je dat voor kunt stellen.

Laat een antwoord achter aan een schaap Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *