Wouter Bos komt altijd overal mee weg

Nog maar een paar weken geleden – de Catshuisonderhandelingen waren nog in volle gang – lag Wouter Bos heel even, een dag of zo, onder vuur dankzij de conclusies van de commissie-De Wit. Wouter Bos kwam er mee weg. Zoals hij altijd overal mee weg kon. In dit geval was het overigens terecht, maar meestal is het dat niet.

Ooit heeft Wouter Bos zich door een roddelfotograaf laten fotograferen achter een lege kinderwagen. Hij scheen dat zelf een uitermate slimme zet te vinden, maar ik zag in die foto’s vooral bevestigd wat mij altijd al zo had gestoord aan Bos: het gaat allemaal om uiterlijk vertoon, om zijn imago.

En sinds hij uit de politiek is gestapt, wordt dat alleen maar duidelijker. Hoe hij in opperste vrolijkheid door zijn postpolitieke leven wandelt terwijl zijn opvolger, samen met zijn partij, in een depressie was beland. Bos had het vierde kabinet Balkenende laten klappen. Hij had Job Cohen als opvolger aangewezen. Hij dacht dat het een meesterzet was, maar Job Cohen verloor de verkiezingen nipt, maakte wat tactische blunders tijdens de onderhandelingsperiode en bleek vervolgens een uitermate fletse fractievoorzitter die de rol van oppositieleider aan Emiel Roemer moest overlaten.

En terwijl de PvdA steeds verder weg zakte in de peilingen, liep Wouter Bos vrolijk fluitend rond, als een Italiaanse kapitein die net op tijd het zinkend schip heeft verlaten en tot zijn grote vreugde nergens meer verantwoordelijk voor wordt geacht. Wouter Bos had zijn straatje prachtig schoongeveegd. En hij was daar verdomd trots op. Elke keer dat hij een interview gaf, wees hij erop: kijk eens, hoe mooi schoon. Nou, meneer Bos, dat is inderdaad prachtig schoon. Uw straat blinkt zowaar! Terwijl één straatje verder de ratten bezig zijn zich te goed te doen aan de troep die daar mede door jou ligt.

Wouter Bos kwam ermee weg. Niemand die hem aankeek op de crisis waarin zijn partij was terechtgekomen. Niemand die hem aankeek op de crisis waarin Nederland was terechtgekomen. Die had hij immers zo daadkrachtig bezworen tijdens Balkenende IV. Maar voordat hij ABN Amro terugkocht van Fortis, had hij geweigerd de bank te helpen toen het in buitenlandse handen viel. De markt moest zijn werk kunnen doen, zei hij keer op keer desgevraagd.

Een aantal weken geleden zat Rijkman Groenink bij College Tour van Twan Huys. In een filmpje dat tijdens die uitzending werd vertoond, legde Bos uit waarom hij ABN Amro destijds niet had geholpen. Het kwam erop neer dat Bos de mensen van ABN Amro te arrogant vond. Hij meende een minachting voor de overheid te proeven. Twan Huys vroeg vervolgens aan Groenink of hij dat herkende. Had de bank zich inderdaad te arrogant opgesteld? Wat ikzelf veel interessanter vond, maar waar helaas niet op werd ingegaan: is het niet schokkend dat Wouter Bos het lot van een voor Nederland belangrijke bank als de ABN Amro laat afhangen van zijn persoonlijke oordeel over de daar aangestelde directie? Had Wouter Bos hier het landsbelang niet moeten laten prevaleren boven zijn persoonlijke afkeer? De vraag werd niet gesteld. Wouter Bos kwam er mee weg.

Maar toen was daar de commissie-De Wit. En die gaven Wouter Bos overal de schuld van. Tenminste, als ik de krantenkoppen mocht geloven de dag dat de bevindingen van de commissie-De Wit werden gepubliceerd. “Het werd eens tijd”, dacht ik toen ik de koppen las. Maar toen ik vervolgens de rest van de tekst tot mij nam, merkte ik al vrij snel dat Bos, in dit specifieke geval, onterecht de zwarte piet kreeg toegeschoven. Hij zou veel te veel voor Fortis hebben betaald. Maar toen de onderhandelingen bezig waren, werd Bos door de Belgen een straatvechter genoemd, een haai die zijn positie en zijn kennis misbruikte om er een betere deal uit te slepen. Hij zou de Kamer onvoldoende hebben ingelicht. Maar toen de onderhandelingen speelden, was er het verwijt dat Bos teveel kennis openbaar maakte met als gevolg dat de waarde van bepaalde delen van Fortis kelderden.

Die avond veegde Bos bij Pauw & Witteman de vloer aan met de bevindingen van de commissie-De Wit. Het werd hem ook wel makkelijk gemaakt. Waarom Bos destijds zo luchtig had gedaan in de aanloop naar de crisis vroegen ze hem bijvoorbeeld niet. Het ging alleen maar over zijn functioneren tijdens de Fortis-overname, niet over de maanden daarvoor toen Bos ons (samen met Nout Wellink) verzekerde dat er niks aan de hand was en dat wij rustig konden gaan slapen, want wij waren Amerika niet en die huizencrisis daar had niks met ons te maken en zou Europa nooit treffen.

Wouter Bos kwam er dus weer eens mee weg. Op z’n sloffen.

In een stuk waarin Max van Weezel de bevindingen van de commissie-De Wit weerlegt en een veeg uit de pan geeft aan de SP, lepelt hij de volgende anekdote op uit de mond van Balkenende-adviseur Jeroen de Graaf:

‘In het najaar van 2008 heeft Balkenende het voorstel gedaan alle spaarders een bankgarantie tot honderdduizend euro te geven. Bos was daar als minister van Financiën aanvankelijk op tegen. Toen hij om was, zei Jan Peter: we moeten dit besluit zo snel mogelijk naar buiten brengen. Ik doe dit het liefst met z’n tweeën, maar anders doe ik het alleen. Bos zei dat hij niet kon. Toen wilde Balkenende het in zijn eentje doen. Maar ondertussen was het halve journaille al op weg naar Amsterdam, waar Wouter het besluit in zijn achtertuin bekend ging maken.’

Voor de zoveelste keer liet Bos zijn imago prevaleren boven het landsbelang. Max van Weezel gaat er verder niet echt op in. Hij gebruikt de anekdote om uit te leggen waarom Balkenende in de dagen na de bevindingen van de commissie-De Wit niets van zich liet horen. Van Weezel lijkt het doodnormaal te vinden dat Bos dit soort spelletjes speelde terwijl het om ontzagwekkend grote knikkers ging. Het hoort er kennelijk bij. Maar ik vind het schokkend dat Bos zijn toch al broze relatie met Balkenende (en daarmee de coalitie) op het spel zette om een leuk pr-momentje voor zichzelf te creëren. In de media zijn de CDA’ers altijd de ratten en zijn de PvdA’ers naïeve fatsoensrakkers die het niet voor zichzelf doen, maar stiekem was Bos de grootste rat van allemaal.

Als Bos destijds wat minder aan zichzelf had gedacht, dan was Rutte I er nooit gekomen en zaten wij nu niet met de nasleep van het Catshuis-gedoe opgescheept. Misschien dicht ik ‘m nu al te veel macht toe, maar het is om aan te geven hoe hoog het me zit.

Wouter Bos komt altijd overal mee weg. Hij schijnt nu zelfs een column te hebben. Over de relatie tussen media en politiek. Veelbelovend. Bos is een expert.