Hoffman, Stalin, Pacino, Joemman Khan

Er schijnen mensen te zijn die zich op een pittig tandartsbezoek voorbereiden door naar Marathon Man te kijken, de film met Laurence Olivier als ss’er turned dentist from Hell, en met Dustin Hoffman die zich maar pijnigde over de vraag hoe hij zich op de juiste manier in zijn personage kon inleven, totdat Sir Laurence hem korzelig ‘Have you tried acting?’ vroeg. Na de boorscènes lach je om wat jou te wachten staat.

Niet echt als voorbereiding, maar wel in een impressionabele stemming, luisterde ik vrijdag in de auto heen en weer naar Friesland naar Young Stalin. Op weg naar zijn eerste ballingschap in Siberië krijgt Stalin ruwe tandheelkundige zorg (jaja, nu gaat u zeggen ‘Dat is meer dan de mensen die hij later zelf naar Siberië stuurde kregen’, daar heeft u natuurlijk gelijk in, maar daar gaat het niet om). Een tandarts stopt arsenicum in zijn kies, maar verzuimt (zegt Stalin tenminste) erbij te zeggen dat die er ook weer uit moet, waardoor ook de aangrenzende tanden afsterven. ‘Maar daar heb ik dan ook nooit meer last van gehad,’ zei Stalin, die zijn hele leven lang door hevige kiespijnen gekweld werd.

Verder keek ik gisteravond naar Insomnia. Goeie film, al heb ik het te doen met Hilary Swank, die (spoiler alert) als de overige hoofdrolspelers om verhaaltechnisch onvermijdelijke redenen dood zijn gegaan, nog best moeite zal hebben alles aan haar superieuren uit te leggen. Wat ik ook niet goed vind, is dat Al Pacino’s character, blijkt, ooit zijn boekje te buiten is gegaan door bewijsmateriaal te planten om een kindermoordenaar veroordeeld te krijgen die anders vrijuit zou zijn gegaan. Zo krijg je rond dat een agent terecht door Internal Affairs op zijn huid gezeten wordt en tóch zuiver op de graat is. -1 voor dat detail, eigenlijk.

Vanochtend tijdens mijn bijna twee uur durende wortelkanaalbehandeling dommelde ik zowaar even weg. Ik droomde dat ik op Blijburg in een rieten strandstoel zat en dat in de strandstoel achter me Al Pacino met zijn Insomnia-kop om het hoekje keek. ‘Zie je,’ dacht ik, ‘als je maar op de hippe plaatsen komt, kom je vanzelf interessante mensen tegen.’ En toen schrok ik alweer wakker. Ik ben nog nooit op Blijburg geweest. ‘Het gaat nu snel hoor,’ zei de tandarts. ‘Wat lang duurde, was het meten. De achterste kies boven is de moeilijkste kies voor een wortelkanaalbehandeling, dus dat wil je goed hebben.’ De afwerking ging inderdaad vlot en was even pijnloos als fascinerend, met rookwolkjes die uit mijn kies opstegen toen de guttapercha waarmee de kanalen waren gevuld werd verhit.

‘Er zijn maar weinig tandartsen in Amsterdam die deze behandelingen nog zelf doen,’ zei de tandarts terwijl hij me de voor- en na-foto’s liet zien. ‘Ze verwijzen meestal door naar specialisten. Maar ik vind dit erg leuk. Moet je kijken, zie je dat dat achterste kanaal splitst? Is ook helemaal gevuld. Maar dat moet je dus wel goed voorbereiden.’

Daarna naar kantoor, lekker werken om niet te veel napijn te voelen. ‘Hoe ging het?’ vroegen de meiden meelevend. ‘Ik kan het jullie aanraden!’ zei ik in mijn enthousiasme, wat natuurlijk idioot klonk. Wat ik had moeten zeggen was:

Vroeg of laat moet ook jij eraan.
Laat het dan doen door Joemman Khan.

11 Reacties

  1. Mooie naam. En ik maar zoeken op google. Kwam ik uit bij de algemeen directeur van AZ Parimaribo. Die kan Wouter niet bedoelen. Zou het een stalinistische beul zijn, dacht ik nog. Maar nee dus. Ik zal het onthouden, mocht ik er aan gaan.

    Overigens, over dat ‘vroeg of laat’ gesproken. Vandaag las ik in de NRC Hans Beerenkamp, die ‘vroeger of later’ schreef. Een loepzuiver anglicisme, als je het mij vraagt. Maar, zo herinnerde ik inene, toen ik het las, volgens mij heb ik Karel van het Reve dat ook wel eens zien schrijven. Moet ik toch eens aan Wouter vragen, dacht ik toen. Bij deze dus.

  2. Huaaah. Laatst een kroon laten zetten, en werd ik een paar dagen midden in de nacht wakker van de pijn. Ik googlen terwijl ik wachtte tot de pijnstiller zou inkicken- holy shite!! Alle ziektebeelden mogen dan tot kanker leiden bij dokter internet, maar van kaken wordt een mens ook niet vrolijk aldaar. Erger dan Marathon man.

  3. Goed herinnerd, van Karel. Ik besefte het niet, maar in de stukken die ik digitaal van hem heb, spreidt hij een duidelijke voorkeur tentoon voor “vroeger of later”. “Vroeg of laat” komt zelfs helemaal niet voor. Mogelijk las je “vroeger of later” in het stuk over de miskenning van Willem Elsschot: “Waar twee van zijn bewonderaars bijeen zijn wordt die dialoog vroeger of later geciteerd.”

    Verdomd, ik kan mijn tandarts helemaal niet meer vinden met Google. Terwijl ik indertijd (andere lezers: dit is een herplaatsing) nog had gecheckt of ik zijn naam correct had gespeld en toen vond ik hem nog. Ik maak me een beetje zorgen.

  4. Maar waarom toch dat ‘vroeger of later’? Dat is toch geen Nederlands? Het is niet eens een juiste vertaling van ‘sooner or later’, wat letterlijk vertaald ‘eerder of later’ zou moeten zijn. Of zoiets. Dat klopt tenminste nog. Vroeger is toch echt al geweest.

  5. Ja, nu ik erover nadenk, kan vroeger natuurlijk ook gewoon de overtreffende trap van vroeg zijn. ‘Hoe laat kom je, om een uur of drie?’ ‘Nee, iets vroeger.’ Ik neem mijn woorden terug.

  6. Interessant advies van de taaladviesdienst, Ben! Bij de grootste stilist van het Nederlandse taalgebied lijkt de teller in de eerste vijf delen van het Verzameld Werk op 18 voor ‘vroeger of later’ en 0 voor ‘vroeg of laat’ te blijven staan. Give or take a few, maar de trend is duidelijk. Het lijkt me echter een typisch geval van wat je toevallig ooit gehoord hebt, en waar je verder niet bij nadenkt, als je niet plotseling een moment van grote helderheid hebt, zoals pas Max.

    Er zijn interessantere kwesties voor Karel vs. de taaladviesdienst, denk aan VhR’s voorkeur voor ‘een aantal mensen zijn’.

Laat een antwoord achter aan Ben Hoogeboom Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *