In het boek van A.L. Snijders dat bij mij op de wc ligt ter verpozing tijdens het schijten, lees ik dat ons brein weliswaar gebrekkig is, maar oneindig.
Ik weet niet wat ik me moet voorstellen bij een oneindig brein. Oneindigheid is natuurlijk sowieso een problematisch begrip om over na te denken. Nadenken over de oneindigheid van het orgaan waarmee je daarover nadenkt, is al helemaal gevaarlijk, ben ik bang. Dan dreigt het te exploderen.
De mogelijkheden van ieders brein zijn oneindig, zoals ook de mogelijkheden van het alfabet oneindig zijn. Op elk moment kan het brein een oneindig aantal verbindingen maken. Op elk moment gaat je brein één verbinding aan, en laat er een oneindig aantal links liggen. De overgebleven niet gebruikte verbindingen zijn er oneindig min één. Wat nog steeds oneindig is.
Iemand die de oneindigheid van zijn brein gebruikte om de wereld beter te begrepen, was Aby Warburg. Mijn lief had me aangeraden om naar een aflevering van Kant & Klaar te luisteren, met kunstwetenschapper Barbara Baert, die deze negentiende eeuwse bankierszoon uit Hamburg als voorbeeld had. Door te associëren en te associëren probeerde hij te ontdekken hoe bepaalde oerbeelden, zoals bijvoorbeeld de nymf, door tijden en culturen zwerven en overal altijd maar weer opduiken.
Ergens in 1918, vlak na de Eerste Wereldoorlog, draait hij door doordat hij zich, zoals Barbara Baert het noemt, verliest in het detail. ‘Der liebe Gott steckt im Detail’, zegt ze dan. En die lieve God, zoals u weet, is ook oneindig. Elk detail, hoe klein ook, biedt ontelbare mogelijkheden om je in te verliezen. En daarom, legt Baert ons uit, heb je zowel begrenzing als distantie nodig. Begrenzing om op te tijd te kunnen stoppen, distantie om te kunnen zien waarmee je bezig bent.
Wanneer je brein aan het eind van je leven ophoudt te bestaan, dan houdt het ook op verbindingen te maken. Er zal geen verbindingen vanaf gaan, er komen geen verbindingen meer bij. Het aantal verbindingen dat jouw brein gemaakt heeft, vanaf het allereerste begin tot aan het einde, zal niet meer veranderen. Het staat vast. Maar hoeveel verbindingen er dan zijn gemaakt, niemand die het kan tellen, niemand die het ooit zal weten. Het is niet oneindig, maar ook weer wel. Zo zou ook niemand ooit weten hoeveel zandkorrels er op de wereld zijn en hoeveel sterren ons heelal op dit moment telt.
