De vrije gedachte

Wat een week. Eerst terreur, daarna geklets over terreur. Ergens onderweg bleef ik op YouTube plakken bij ‘Die Gedanken sind frei’, een oud Duits studentenlied. Ik kende het niet, ezel die ik ben. Enerzijds is het een vaststaand feit dat ik niet alles wat ik mooi vind zal ontdekken in mijn leven. Anderzijds is die gedachte alleen al onverdraaglijk. Maar goed, ik heb mijn geheugen een cadeautje kunnen geven.

Het is een prachtig lied, krachtige melodie, pakkende tekst. Een coupletje wil ik hier wel citeren. Geen schrik, ik heb het haastig vertaald. Al kan de meest doorwrochte vertaling niet in de schaduw staan van het origineel.

Die Gedanken sind frei
wer kann sie erraten?
Sie fliehen vorbei
wie nächtliche Schatten.
Kein Mensch kann sie wissen,
kein Jäger erschießen
Mit Kugel und Blei
Die Gedanken sind frei!

(Mijn gedachten zijn vrij
Geen mens kan ze raden
Ze vliegen voorbij
Als schaduwen in de nacht
Geen mens kan ze weten
Geen jager ze schieten
Met kogel en lood
Mijn gedachten zijn vrij)

Schrijver en componist zijn onbekend, leer ik uit Wikipedia. Het stamt van rond 1800 en zowel tekst als melodie verraden een ontembare zucht naar vrijheid. Het evolueerde tot een regelrecht strijdlied, in die vaak zo beklemmende 19e eeuw.

Ik lees dat de vader van de Münchense verzetsstrijdster en studente Sophie Scholl, in 1942 werd opgepakt door de nazi’s. Sophie speelde het liedje onder het gevangenisraam op de fluit. Ik snak naar adem. Ik zie een naargeestige gevangenismuur, met ervoor in het schijnsel van een straatlamp een meisje en haar dwarsfluit.

Breekbare tonen als wapen tegen een moloch. Net zoals de Brusselse Philharmonie vrijdag, met een diep ontroerende negende van Beethoven, op de trappen van de Beurs. Maar ik ben een ‘sentimentele Kumbaya-zak’ die ’terrorisme wil bestrijden met geknuffel’, zo begreep ik uit Social Media-berichten. Gemarineerd in taalfouten natuurlijk.

Enfin. In ’43 werd Sophie zelf opgepakt. Zou ze toen nog de kracht gehad hebben om aan dit couplet te denken?

Und sperrt man mich ein
im finsteren Kerker,
das alles sind rein
vergebliche Werke.
Denn meine Gedanken
zerreißen die Schranken
und Mauern entzwei:
Die Gedanken sind frei!

(En sluit men mij op
In donkere kerkers
Dat alles zijn
Vergeefse daden
Want mijn gedachten
Verscheuren tralies
En muren in twee
Mijn gedachten zijn vrij)

Ik neem me voor om het lied te gaan spelen aan de schelde. Met mijn bastuba, gezeten op zo’n ding waar ze schepen aan vastleggen. Ik zou daarbij kunnen denken aan de vrije gedachte, die het tegenwoordig zo moeilijk heeft onder alle hypocrisie. Ik zou zelfs kunnen denken aan Sophie Scholl. Maar dat doe ik allemaal niet.

Ik heb mijn handen vol aan de gedachte dat ik daar wil gaan zitten.

Melodie ‘die Gedanken sind frei’

Finale uit de negende symfonie van Beethoven door het Brussels Pfilharmonic en het Vlaams Operakoor, op vrijdag 26 maart 2016 op de trappen van de Beurs in Brussel.

Hugo Luijten
Werd geboren, vermoedelijk dan. Of gevonden, men is er mee bezig. Woont volgens aanwijzingen van zij die het kunnen weten in Antwerpen. Veel columns gaan dan ook over het leven in de Scheldestad. Veel ook niet trouwens. Sterker, de meeste columns kennen een ander onderwerp. De vergelijking Nederland-België bijvoorbeeld. Of de stand van zaken in de duistere kroegen die hij frequenteert. Of over zijn zoontje, waarover onlangs het boek 'Baby C' verscheen. Voorts zijn al zijn megalomane projecten te bewonderen op zijn website www.hugoluijten.be

8 Reacties

  1. Mooi stuk.

    (Ik verwachtte een rustig, licht melancholische melodie, maar kreeg een opgewekt walsje. Hoe verrassend!)

  2. De Witte Roos was een Duitse verzetsgroep die je niet kunt vergelijken met de Rote Kapelle want die laatste was een communistische verzetsgroep. Hoewel zij tegen het nazisme en Adolf Hitler (1889-1945) streden hielpen zij in het geheim diens medetiran Jozef Stalin (1879-1953) die zich echter voor hun steun na WO II zo ondankbaar toonde als een hond!
    Zo was Cato Bontjes van Beek (1920-1943), een Duitse pottenbakster uit Bremen met een Nederlandse achternaam, enigszins te vergelijken met Sophie Scholl (1921-1943) daar de eerstgenoemde jongedame een half jaar later, net als Sophie, ter dood werd veroordeeld en onder de guillotine stierf!
    De rechter die Bontjes van Beek en diens medestanders ter dood veroordeelde was echter niet Roland Freisler (1893-1945), die dat wél deed met Sophie en haar vrienden, maar Manfred Roeder (1900-1971), een bloedrechter die, in tegenstelling tot Freisler, maar een klein aantal anti-nazi’s ter dood veroordeelde op een soortgelijke wijze! Roeder had dus best familie van Freisler geweest zijn al was deze géén mensenslachter omdat Freisler nooit iemand persoonlijk doodde in tegenstelling tot de ‘Vampier van Düsseldorf’, Peter Kürten (1883-1931), en die was wél een echte mensenslachter!
    Zo had Freisler ooit een zekere Elfriede Scholz (1903-1943) ter dood veroordeeld en haar vergeleken met Charlotte Corday (1768-1793), een linksgezind meisje dat tijdens de Franse Revolutie de rechtsextremistische Jakobijn Jean-Paul Marat (1743-1793) had vermoord! Corday werd echter door de mensenslachter (?!) en sadist, Antoine-Quentin Fouquier-Tinville (1745-1795), ter dood veroordeeld en eveneens naar de guillotine gestuurd! Maximilien Robespierre (1768-1794), diens baas, was alleen géén Hitler maar Fouquier-Tinville wél een exacte (geestelijke) kopie van Freisler daar hij eveneens talloze tegenstanders van de Jakobijnen e.v.a. liet executeren!
    Nou is het alleen de vraag wat Geert Wilders van een verzetsgroep als de Witte Roos had gevonden. Hij had het liefste gezien dat dezen hier vluchtschriften tegen de EU hadden uitgeworpen op straat en in deze tijd behielden ze dan wel hun hoofd!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *