Over de rant van duizendpoot Douglas Rushkoff in VPRO Tegenlicht / Backlight
In zijn boek Present Shock pleit Rushkoff voor een herwaardering van het nu. Hij introduceert de twee soorten tijd die de oude Grieken kenden: de chronos en de kauros.Chronos = de strakke, meetkundige tijdlijn. Kauros = onze innerlijke perceptie van tijd, de verhalende tijd. Door met name het voortdurende gebruik van online communicatiemiddelen verdwijnt de kauros ten bate van de chronos, stelt hij vast. We worden steeds minder menselijk, we gedragen ons steeds meer als machines.
Dit is iets waar ik me sinds het opkomen van het mobieltje rekenschap van gaf. Ik voorzag de gevolgen en was er als de kippen bij om overeenkomstig te reageren: ik weigerde constant bereikbaar te zijn, bezit geen smartfoon, gebruik de telefoon enkel voor noodgevallen. Voor mij werkt dit goed.
Ik ben het echter niet met Rushkoff eens als hij zegt dat het geweldige succes van internet en smartfoons zijn oorsprong heeft in de wil van de corporates. Wat ik meegemaakt heb is dat het juist de wil van de consument was. Gansch het volk omarmde het internet en het mobieltje met een duizelingwekkende snelheid. Ik heb ervaren dat de ontwikkeling van de producten achterliep bij de enorme behoefte die ontstaan was, en exponentieel groeide. Het was als een nest kuikentjes met wijd opengesperde bekkies waarvan de ouders zich uit de naad vlogen om ze te verzadigen.
Dit is voor mijn doen opmerkelijk. Ik ben namelijk iemand die maar al te graag de oorsprong (en uitwassen) van consumentisme in de schoenen van de kapitalistische markt schuift. Eigenlijk verbaast mij deze constatering.
Ik moet aan wijlen Viktor IV, ‘King of the Hippies’ denken, die in mijn jonge jaren op zijn schip de Berendina woonde, onder de Blauwe Brug, te midden van een archipel van vlotten van zwart geteerde balken bedekt met stro. Pal onder café ’t Hooischip. Hij kwam uit Amerika en zag eruit als Santa. Ik bewonderde het doorzettingsvermogen van zijn Deense vrouw Ina. Hoe kon ze het met hem uithouden? Een leven als de Amish, zonder elektriciteit of stromend water – ’the bare necessities’ op het eeuwenoude schip. Als hij niet theatraal de Amstel indook om lege jerrycans onder zijn vlotten te proppen, sjabloneerde hij witte hoofdletters en cijfers op geteerde planken, met hier en daar een omgekeerde teken. Ook hij had iets met tijd. Hij vervaardigde klokken die andersom liepen en noemde dat Bulgar Time.
Op een stralende zomerdag kwam hij niet meer bovendrijven na het duiken. Jasper Grootveld bracht mij de volgende dag het nieuws op de boot van Kees Hoekert. Ik moest met hem mee om het rouwvlot te maken dat hem naar Zorgvlied zou varen. Wij sleepten de Okzo van Arie Taal, die met vakantie was, en mijn 888 naar het archipel van Viktor, knoopten ze aan elkaar, en bedekten ze met stro. Viktor IV kreeg een grandioze begrafenis. Heel varend Amsterdam was de laatste eer komen betuigen in een duizelingwekkend aantal bootjes, van de Blauwe Brug tot Zorgvlied.
Één van zijn favoriete spreuken was: ‘The time is always now.’
Het grootkapitalisme is inderdaad al tijdenlang een kwaadaardige tumor geweest, net als het kolonialisme, en hierdoor ontstonden zelfs hun tegenpolen zoals het communisme en het nationaal-socialisme al werkten zij soms ook samen met de kapitalisten en zelfs met elkaar. Dat hebzucht en gierigheid niettemin heel wat mensen uiteindelijk fataal zullen worden zal ik duidelijk maken in het volgende verhaal:
In de jaren ’80 las ik in de Telegraaf (ik was toen nog een tiener) ooit een artikel over een mooie en rijke Britse filmster die later door haar hebzuchtige en gewetenloze nicht, een barones, helemaal werd kaalgeplukt!
De namen van hen beiden ken ik helaas niet meer maar de barones had zelfs nog een paar harteloze familieleden en eveneens bereid waren om de rijke tante (zij leefde als een kluizenaar en begon al te dementeren) steeds meer bezittingen, rijkdommen en geld afhandig te maken. De oude filmster overleed hierna en ze werd in stilte gecremeerd waarna de barones en haar handlangers dachten dat gestolen en gepikt in de toekomst goed zouden gedijen!
De barones had echter nog een hele slechte eigenschap die haar later zelfs fataal ging worden en dat was haar gierigheid! Ze leende constant geld bij andere rijke mensen maar betaalde nooit iets terug waarna een paar van deze rijkaards besloten om de politie op de barones af te sturen.
]Ze belden hierop aan bij haar landhuis waar twee nietsvermoedende bedienden (of zij in het complot zaten is alleen onbekend) opendeden en toen de agenten de woonkamer binnen gingen waanden ze zichzelf haast in de grot van Ali Baba en de 40 rovers! Want overal stonden kostbare porseleinen vazen en prachtige spiegels, hardhouten bewerkte stoelen, dure schilderijen, marmeren zuilen, zilveren servies, gouden bestek en kranen, kunstvoorwerpen met juwelen erin verwerkt en peperdure tapijten op de vloer en werkelijk de hele woonkamer was er tot de nok mee gevuld!
De politie wist echter dat de barones NOOIT geld bezat daar zij dit steeds leende van anderen en ze kregen dus snel argwaan. Meteen werden de autoriteiten en de justitie ingelicht en de barones en haar familie gearresteerd waarna na verhoor de aap uit de mouw kwam en vloog de criminele familie van de filmster voor vele tientallen jaren de bak in!