De onderzeebootloods

Via een vaag linkje kwam ik op de ‘onderzeebootloods’ terecht. Mooie term, onderzeebootloods. Het bleek de grootste expositieruimte (5000 m²) van Nederland te zijn op het terrein van de RDM, de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij.

Het RDM terrein ligt in het godvergeten Heijplaat, een obscuur en fotografisch interessant wijkje van Rotterdam, aan de ‘overkant’ van de Maas. Ingeklemd tussen transportbedrijven en containers ligt het bijna 100-jarige wijkje er wat dromerig, doch veelbelovend bij. Een hechte dorpsgemeenschap, die zich in de jaren ’90 succesvol tegen sloop van hun wijk verzette.

De Gemeente Rotterdam wil ‘heel wat’ met de RDM op Heijplaat, zoveel is duidelijk. De Hogeschool Rotterdam en het Albedacollege zijn er gevestigd, en er is 12.000 m² beschikbaar voor bedrijven die, in heus overheidsbeleidsjargon, ‘een kennisrelatie’ willen aangaan met de beide onderwijsinstellingen.

De historie van de RDM is turbulent en politiek geladen. De RDM kende gedurende haar historie vele eigenaren en  evenzovele reorganisaties. De uiteindelijke doodsteek werd gegeven door ‘bedrijvendokter’, voormalig woordvoerder en schoonzoon van het Van der Valk imperium; Joep van den Nieuwenhuyzen. Joep had de 2 meest succesvolle BV’s van de RDM in privé eigendom overgenomen van de Nederlandse staat. Vanuit deze BV’s ondernam hij hoofdzakelijk onsmakelijke activiteiten in de wapenindustrie.

Voorbeeld hiervan is de levering van 200 Leopard tanks aan Chili. Er wordt vermoed dat Van den Nieuwenhuyzen deze order te danken had aan 1,5 miljoen dollar smeergeld die hij overmaakte aan een adviseur van dictator Pinochet. Pinochet had, nadat hij was afgetreden, zijn gewelddadige carrière voortgezet als landmachtgeneraal.

Het bekendste vermoeden van frauduleuze activiteit van Joep stamt uit 2004. Het betreft het vermeende verstrekken van 1,2 miljoen euro smeergeld  aan de ex-directeur van het Havenbedrijf Rotterdam; Willem Scholten. Scholten is inmiddels ook veroordeeld voor het aannemen van de steekpenningen. Scholten liet, in ruil voor die 1,2 miljoen euro, het Havenbedrijf Rotterdam – buiten medeweten van het Havenbedrijf zelf – garant staan voor de schulden van RDM waardoor schuldeisers meer dan 100 miljoen euro misliepen.

De onderzeebootloods, gebouwd in 1937, dankt haar naam aan de onderzeeërs die er werden gebouwd en is vooral bekend geworden door een order aan Taiwan die door grote Chinese politieke druk werd tegengehouden. China zag Taiwan als een ‘afvallige provincie’ en de belangen met China waren te groot. Ook toen al, in 2001.

Elmgreen & Dragset
In deze roemruchte en prachtige omgeving hebben de kunstenaars Elmgreen & Dragset hun installatie ‘The One & The Many’ gehouden. Elmgreen en Dragset, bekend van hun Prada-winkel in de Texaanse woestijn, ‘Who needs Prada in the desert?’ en van hun Hitchcock-achtige bijdrage aan de biënnale van Venetie, baseerden The One & The Many op het werk van de Franse filisoof Michel Foucault.

Foucault, altijd geïnteresseerd in deviante en gemarginaliseerde individuen, stelde dat het individu, het subject, het souvereine, in staat moet kunnen zijn om uit bestaande (machts) structuren te breken. Zo ook bij The One & The Many waar het Noors/Deense kunstenaarsduo een achterstandwijk creërde waarin de individuen de hoofdrol spelen en wij als bezoekers onvrijwillig in een verontrustende bijrol worden gedrukt. Zoals Joyce Roodnat in NRC schreef: ‘Ik ben de luxepop, de pottekijker’.

Je komt binnen via een metalen tunnel, waarin een baby ligt, achtergelaten bij een pinapparaat. Vervolgens kom je in een beklemmende ruimte, met daarin een nagebouwd woonblok van zes verdiepingen, een reuzenrad en een grote witte – half gesloopte – limousine waaraan gesleuteld wordt. Er ligt zwerfvuil op de grond en een jonge tienermoeder loopt woedend te telefoneren. Je wordt een pleeblok in gepraat door een homo hoer. Overal is suggestieve graffiti. Wie hoort erbij? Wat is mijn rol? Waarom ben ik hier? Hoeveel interesse heb ik in de marginale rafelranden van de samenleving? Het  reuzenrad blijkt een mogelijkheid om uit de bestaande structuur breken en op te stijgen uit de grimmige realiteit.

Elmgreen & Dragset zijn, net als Foucault, bekend om hun maatschappij- en kunstkritische houding. Ze geven naast kritiek ook een concreet alternatief. Hun kritiek op gevangenissen, ziekenhuizen, openbare gebouwen en galeries, is dat ze er allemaal even klinisch, steriel en afstandelijk uitzien. De openbare ruimte wordt ‘s avonds minder gebruikt uit angst. ‘s Avonds zitten we achter de TV of de computer, zoekend naar werkelijkheden die elders liggen. Elmgreen & Dragset stellen dat in de zogenaamde massa, de underground, de subcultuur meer innovatie te vinden is dan in de kunstzinnige elite met hun ziekenhuisachtige presentatie. Als alternatief op de bestaande kunststructuren betrekken zij die toeschouwer en kiezen zij anderssoortige locaties. Je wordt als individu door Elmgreen & Dragset betrokken om de verhalen die zij zijn begonnen verder uit te werken. Bij deze.

De metalen tunnel die als ingang diende tot hun tentoonstelling gaat worden hergebruikt. Er worden nu designers uitgenodigd om van de 60 meter lange tunnel fietsenhokken te maken. The story continues…

2 Reacties

  1. verdomd goed stukkie + veel! stemt tot nadenken.. Zou “pure schoonheid” beter waar te nemen zijn als die subtiele deken van burgerlijke correctiemechanismen wordt verdwijnt? Of zie je dan pas waar de “fatsoenlijke mens” zo bang voor is? verlies van controle en zekerheid bijvoorbeeld?

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *