Over de rattigheid van Bolkestein

Je hebt mensen die in elk gezelschap precies zeggen wat ze denken. Die niet aanvoelen hoe de anderen er over denken, of die zich daar niet voor interesseren. Of die eerlijkheid altijd belangrijker vinden dan het sparen van gevoelens. Zulke mensen noemen we bijvoorbeeld sociaal onhandig, of onaangepast, of weinig empathisch. Een extreme vorm van onvermogen tot het zeggen van het sociaal wenselijke zien we bijvoorbeeld in het syndroom van Asperger, waarover een andere keer, want om met Esmeralda Villalobos te spreken, it’s a subject I have much interest in.

Wie aan een van bovenstaande kwalen lijdt, wordt minder vaak uitgenodigd op feestjes.

Iemand die niet aan een van bovenstaande kwalen lijdt, en wel vaak uitgenodigd wordt op feestjes, is Frits Bolkestein. Die wil je er wel bij hebben! Erudiet, onderhoudend, man van de wereld. Provocerende ideeën natuurlijk, maar niet echt origineel, want dan zouden de mensen hem niet volgen. Bolk heeft juist een perfect gevoel voor de tijdgeest. Dus ja, uitnodigen, als je hem kent of iemand kent die hem kent. Zéker, dat vergat ik er nog bij te zeggen, als je je feestje naar buiten toe wat allure wilt geven. Als je wilt laten zien dat je niet alleen maar kunstenaarsvrienden hebt die het vooral om de gratis drank te doen is.

Maar daar kwamen de organisatoren van de Schreeuw om cultuur, want daar gaat het natuurlijk om, toch even van een koude kermis thuis. Bolkestein weet heel goed dat hij op een feestje is waar vrijwel alle aanwezigen vinden dat ontwikkelingshulp even belangrijk is als cultuur. Misschien zelfs wel belangrijker. Dat kun je dan misschien heel dom vinden, maar dan hoef je dat niet te gaan zeggen. Ja, als hij gevraagd was zijn mening over ontwikkelingshulp te geven, maar dat was hij niet.

Het was alsof hij de gastvrouw met haar jurk complimenteerde en daar direct aan toevoegde dat ze niet kan koken.

Als iemand die je niet kent zoiets doet, noem je zo iemand lomp of bot of onhandig. In ieder geval geef je hem het voordeel van de twijfel. Je kunt je gastvrouw en haar gasten best per ongeluk schofferen. Maar bij Frits is elke twijfel uitgesloten. Hij schoffeerde expres. Hij is gewoon een rat.

(Dat de organisatoren geen rat roken toen ze Bolkestein uitnodigden, is ook tekenend voor het kinderlijke niveau van de Nederlandse politiek, en een heel ander verhaal.)

31 Reacties

  1. Ik moet bekennen dat ik het wel een goede grap van Bolkestein vond. Dat niet alleen, ook een nuttige. Wat mij altijd stoort aan demonstraties, is dat de massa uniform is. De massa denkt en joelt als één man. Er is een soort dominante mening die als een enorme vlag over iedereen heen wordt gelegd.

    Dan kan het zomaar zijn dat je wél een voorstander van subsidies bent, maar niet naar zo’n manifestatie gaat, omdat je het vervelend vindt om geassocieerd te worden met de dominante mening van de aanwezige massa. Frits Bolkestein heeft dat, naar ik vind op een vrij geniale manier, weten te omzeilen.

    Bovendien geeft hij nu ook het wat rechtser denkend deel der natie de mogelijkheid om vóór kunst en cultuur te zijn, in plaats van het als een ‘linkse hobby’ weg te zetten. En dan laat hij aan alle aanwezige cultuurschreeuwers, tot slot, ook nog eens zien dat het geld ergens vandaan moet komen.

  2. Hoi Max,

    Je bent het geloof ik wel met me eens dat Bolkestein een sociale conventie overtrad, maar je vindt dat dat deze keer wel gerechtvaardigd was. Ik denk dat je argumenten niet zwaar genoeg wegen.

    Dat die demonstratie iets gruwelijks was, dat ben ik helemaal met je eens. Maar de aanwezigen waren er vrijwillig en waren het op een paar belangrijke punten erg met elkaar eens. Het is ongemanierd, als je uitgenodigd bent die mensen te gaan toespreken, te zeggen dat ze ongelijk hebben in een van hun gemeenschappelijke geloofsartikelen. Als hij niet geassocieerd wil worden met de dominante mening van de aanwezige massa had niets hem belet thuis te blijven, en bijvoorbeeld een opiniestuk te schrijven. Elke krant neemt hem, het zal hem geen moeite kosten op die manier het rechtser denkende deel der natie te bereiken.

    Dat de cultuurschreeuwers duidelijk gemaakt moet worden dat het geld ergens vandaan moet komen, vind ik ook geen zwaarwegende reden. Ze weten dat goed, maar denken meer aan belastingverhogingen, afschaffen van hypotheekrenteaftrek, besparingen op andere overheidstaken. Of ze vinden het niet zo erg dat het begrotingstekort oploopt. En dat weet Bolkestein ook allemaal.

    En dan nog iets. Het heeft iets lafs. Hij weet dat hij door rechts wordt toegejuicht, en dat links hem niets zal doen. Het was, ondanks het geschreeuw, een zeer vredelievend stel mensen daar op het Leidseplein. Was hij gevraagd een speechje te houden op een concert van Gordon, dan zou hij tegen dat publiek niet hebben gezegd dat Beethoven beter is. Hij had alleen iets aardigs gezegd, of was thuisgebleven.

  3. Ik kan niet anders dan het met Max eens zijn. We leven in een democratie, en dit was geen feestje. Bolk vindt dat er meer geld naar k&c moet, daar was iedereen het van harte mee eens. Hij zou pas een rat zijn als hij gezegd had (bijvoorbeeld): ‘En dat wil ik financieren door het politieapparaat drastisch in te krimpen, zodat moord en doodslag voortaan in dit land normaal worden!’
    Zoiets zei hij niet, hij zei iets dat hij al twintig jaar lang vindt. Ik kan daar niets fouts of verkeerds in zien.

  4. Persoonlijk vind ik, maar daar is volgens mij niet (?) in voorzien in het Blogparelreglement, dat het complete Dirkwouds-oeuvre wel genomineerd mag worden. Omdat het project zo’n aparte positie inneemt in het bloglandschap. Een niet bestaand dorp dat steeds meer gaat leven, dat steeds meer geschiedenis krijgt, steeds meer gezicht, Hoe krijg je het voor mekaar. Een ongoing verhaal dat je laat uitzien naar volgende postje. En, laten we het belangrijkste niet vergeten, zo godvergeten goed en soepel geschreven, alsof het achteloos uit het toetsenbord komt.

  5. Ben, dat hij iets zegt dat hij al heel lang vindt, dat is helemaal waar. Dat maakt het ook extra dom van de organisatie hem uit te nodigen, want dat hij zoiets zou zeggen zat erin. Maar ik vind ook dat je dit soort demonstraties als feestjes mag beschouwen, waar bepaalde ongeschreven regels gelden. Bolkestein overtrad die.

    Kijk, ik wil het allemaal niet erger maken dan het is, die mensen komen er best overheen natuurlijk. Maar ik kan niet meegaan in jullie bewondering voor Bolk, ik blijf het een rattenstreek vinden.

  6. En het eerste verhaal van de kraak-trilogie door Oud Zeikwijf had ook klasse. Genoeg om genomineerd te worden voor de Blogparel. Een ongemakkelijk kijkje terug in de geschiedenis, een verhaal waar de lezer zelf jeuk van krijgt. Het algemene persoonlijk gemaakt zonder bitter of zwaar op de hand te worden. Een kijkje in de keuken, of de badkamer eigenlijk, van de kraker van 25/30 jaar terug.
    Eigenlijk wel een rijke oogst van een nieuw blog.

  7. Hoi Rigo en anderen,

    Dirkswoud rules, komt in aanmerking voor elke prijs die er is. OZ is ook geweldig. Maar kan je daar geen apart stukje over schrijven i.p.v. het aantal reacties op mijn Bolkesteinverhaal op te krikken (wat op zich goed staat, natuurlijk)?

  8. @ Wouter. Ik ben helemaal geen bewonderaar van Bolk. Hij spreekt doorgaans slecht, van zijn ideeën kan 90% zo de vuilnismand in. Maar hij moet kunnen zeggen wat hij wil, overal, altijd.

  9. Sorry Wouter, maar ik dacht, ik zet de Blogparel-link bij de meest actuele post, en dat bleek het Bolkenstein artikel van jou. Sorry!

  10. Ik zie mezelf ook niet bepaald als bewonderaar van Bolkestein. Maar ik vond dit een nuttige streek. Zo u wilt: een nuttige rattenstreek. Het gaat inderdaad tegen de conventies in, maar dat was ook wel eens nodig. Juist omdat het te veel aan een feestje doet denken, zo’n demonstratie. Dat had ik destijds ook bij de demonstraties tegen de oorlog in Irak. O, wat vond iedereen het lekker om weer eens een keertje met z’n allen voor de goede zaak de straat op te gaan. Kinderen mee, bammetjes mee, en lekker yellen tegen de ‘oorlog van Bush, Blair en Balkenende’.

    Al dat soort demonstratiefeestjes zouden een rat als Bolkestein kunnen gebruiken, wat mij betreft. Om weer te laten zien waar die demonstratie om draait. En dat er mensen zijn die het er wel mee eens zijn, maar op een andere manier.

    En ja, Bolkestein genoot er te veel van. En hij lachte wat al te triomfantelijk. En ja, hij deed het om te pesten. Maar hij deed het volgens mij ook omdat kunst en cultuur hem aan het hart gaan en hij dat op een podium wilde duidelijk maken waar hij niet werd verwacht. Dit heeft meer impact en zet meer mensen aan tot nadenken dan een opiniestuk in de krant.

  11. Ik vind deze discussie de omgekeerde wereld.
    De organisatie, het publiek. Zij overtreden conventies, zij gedragen zich onbehoorlijk en zij zouden zich moeten schamen.

    Je nodigt iemand uit om te komen spreken. Niet zomaar iemand. Iemand wiens politieke en sociale voorkeuren en idealen alom bekend verondersteld mogen worden.
    Je vraagt die man omdat hij zo mooi op je lijstje staat, omdat hij publiek trekt, omdat hij als een magneet voor media-aandacht zorgt.

    Je vertelt die man uiteraard niet wat hij moet gaan zeggen. Je vraagt hem zijn mening over het onderwerp te komen toelichten (ja, meer is het niet: toelichten, er wordt door Bolkenstein niets nieuws verteld).

    En vervolgens ga je massaal over tot boe geroep wanneer de uitgesproken woorden je niet bevallen? Omdat het niet helemaal jouw mening is? Omdat het niet in je straatje past?

    Rattengedrag?
    Kom nou toch mensen.

  12. Ik vind het toch wel liev van onze Rigo dat hij de blogpareltjes onder de aandacht wil brengen, ook al is het hier bij Bolkestein. Hij heeft niet eens een blog! Wouter moest zich maar niet zo aanstellen. O en trouwens: reuze bedankt voor alle complimenten! Jullie vinden me leuk!

  13. Zeg. Als Wouter het jammer vindt dat dit onder zijn stukje plaatsvindt, dan heeft Wouter het volste recht daar iets van te zeggen.

  14. Het punt is, geloof ik, dat die demonstranten dachten dat ze op een feestje waren, met zijn tien- of twintigduizenden. Daar hielden ze allemaal van kunst en cultuur, van het Metropole Orkest en van Halina Reijn, of hoe heet dat kind, dat ook kwam schreeuwen.
    Maar Bolk dacht dat het een openbare bijeenkomst was, waarop hij het woord mocht voeren. En hij dacht: laat ik het eens grappig-pesterig doen.
    a) Ik vind dat Bolk gelijk had, en b) ik vind dat die demonstranten wel wat minder hadden mogen staan juichen en klappen en joelen en fluiten, maar in plaats daarvan gewoon stil thuis iets hadden kunnen gaan maken. Dat lijkt me veel beter.

  15. Bolkestein weet precies wat hij aan het doen is. En hij geniet ervan dat hij de menigte erin heeft geluisd. Hij gebruikt demagogische technieken die hij aan het eind zodanig omdraait dat het ontploft in het gezicht van de menigte. Als het ware. Toen ik het voor het eerst zag, meende ik te horen dat de menigte uit automatisme juichte toen Bolkestein zei dat hij het geld voor Kunst en Cultuur wilde weghalen bij ontwikkelingshulp. Totdat de menige (massa is traag), zich realiseerde wat Bolkestein zei, waarna het gejuich omgevormd werd tot boegeroep. Bolkesteins plannetje was gelukt. Hij genoot zichtbaar. Dat is een rattenstreek, maar mijns inziens een grappige rattenstreek en een nuttige rattenstreek.

    Kijk je naar deze discussie, dan vinden wij allemaal iets anders belangrijk. Wouter vindt het belangrijk dat sociale conventies gerespecteerd worden. Ik vind het juist belangrijk die conventie juist een keer wordt doorbroken. Ben vindt het belangrijk dat Bolkestein te allen tijde en overal alles kan zeggen. Berend vindt het belangrijk dat de menigte de mening van een ander, die nota bene is uitgenodigd om te komen spreken, accepteert. En Rigo Reus vindt het belangrijk dat de Blogpareltjes van Peter de aandacht krijgen die ze verdienen.

  16. Ik vond het goede aan Bolks toespraak: ik wist niet goed waarheen hij zou gaan. ‘En dat wil ik financieren,’ zei hij. En hij hield een pauze. Het publiek was toen stil. ‘Uit de ontwikkelingshulp!’ Of wat hij ook precies zei. Meteen boegeroep en gefluit.
    Wat zou het toch een fantastische toespraak zijn geweest als hij gezegd had: ‘En dat wil ik financieren… uit de rattenbestrijding!’
    Helaas hebben wij zulke politici niet.
    Rigo Reus vroeg aandacht voor die blogverkiezing. Ik wil daaraan niet meedoen, alsjeblieft. Ten eerste niet omdat ik niets geschreven heb dat duizenden anderen ook zouden kunnen schrijven. Ten tweede niet, omdat ik niet naar Amsterdam zal kunnen geraken als ik een boekenbon zou winnen.

  17. Ik vraag me dan ook af hoeveel van die kunstgekkies juist van die types zijn die dat dan weer wel rechtvaardigen met “Ja maar het is een verouderd verdienmodel” en “Als ik het echt goed vind dan koop ik het heus wel” enzovoorts.
    Ja maar jongens! Kutcd’s kopen steunt de industrie als geheel! En je kan wel stoppen met kopen, maar is dat niet erg onredelijk?? Je moet de industrie tijd gunnen om te veranderen, dat ze lanzaam op eigen kracht geld kunnen verdienen! Dat gebeurd nu voor een gedeelte heus ook al!

  18. Ik heb er nog even over nagedacht, maar het is wel degelijk een rattenstreek van Bolkestein, waarbij ik graag in acht genomen zie dat ik het een alleraardigste rattenstreek vindt. Maar Bolkestein heeft hier de touwtjes in handen, niet het publiek. Het publiek is willoos en kan niks anders dan óf juichen óf zwijgen óf boeroepen.

    Dit was een vooropgezet plannetje van Bolkestein. Hij dacht: ik zal die naïeve cultuurknuffelaars eens een koekje van eigen deeg geven. Hij liet ze volgens mij opzettelijk juichen door twee meningen te verkondigen waar de menigte het niet mee oneens kon zijn. 1) Ik ben tegen de bezuinigingen op kunst en cultuur en 2) Ik vind juist dat er meer geld naar kunst en cultuur moet. Volgens de demonstratieconventies werden deze uitspraken met gejuich ontvangen. Bolkestein was bezig om met een retorische drietrapsraket de menigte tot een enorme uitbarsting te laten komen. Maar in plaats van iets te zeggen als ‘kunst en cultuur zijn het kloppend hart van onze beschaving, daar mag nooit en te nimmer op gekort worden!’, wat met orgastisch gejuich zou ontvangen zijn, keerde hij het zaakje om en kwam hij met een ontnuchterende anticlimax. De menigte was machteloos en kon niks anders dan wat zuinig boegeroep voortbrengen, om haar machteloosheid te onderstrepen.

    Ik blijf dat erg vermakelijk vinden. En, zoals gezegd nuttig, omdat vaak al te dwingend is in het opdringen van de dominante mening, maar het is wel degelijk Bolkestein die hier een poets bakt.

  19. Ik vind het altijd leuk om te zien hoe schreeuwende massa’s op hun nummer gezet worden, ook/zelfs/juist wanneer Bolkestein dat doet.

  20. Ik ben geloof ik terug waar ik begon, in mijn reactie die ik onmiddellijk schreef nadat ik door het stukje van Max op Bolkesteins actie was geattendeerd. Ik moest lachen, én ik vond het een valse streek.

    Na de reacties op mijn stuk denk ik: goed, vooruit, wat Bolkestein doet mag natuurlijk. Het is ook bepaald origineler dan het aaneenrijgen van gemeenplaatsen, wat zo gebruikelijk is bij dit soort gelegenheden. Ja.

    (@Berend: nee, ik geloof niet dat iemand zich onbehoorlijk heeft gedragen tegenover Bolkestein. Het publiek werd op het verkeerde been gezet met een retorische truc die Max mooi beschrijft, en heeft weinig tijd om adequaat te reageren. Er restte weinig anders dan boeroepen, wat nu eenmaal iets is dat massa’s doen. Ik heb er nog wel even over gepiekerd of Bolkesteins actie kan worden gezien als late wraak (hij heeft historisch bewustzijn) op het massaal de rug toekeren aan Lubbers bij het aanbieden van het “Volkspetitionnement” tegen de kruisraketten in 1985. Daar was het publiek legendarisch onbeschoft, op een paar mensen na die je graag tot je vrienden zou rekenen. Maar ik ben bang dat ik er dan teveel in lees.)

    Nu ik er meer over heb gepiekerd denk ik dat Bolkesteins onaantastbaarheid me nog het meeste dwars zit. Hij heeft de regie in handen, camera op hem gericht, hij weet dat hij gaat scoren bij zijn fans, en provoceert mensen die hem geen kwaad hebben gedaan en absoluut niet slecht zijn, al vindt hij ze dan naïef.

    Een minder bekende spreker zou niet meer uitgenodigd worden na zo’n grap. Maar dat zal Bolkestein niet overkomen. Hij is het stadium van sociale afstraffing al ver voorbij. Hij kan zich zulke streken veroorloven. Machtsmisbruik zou je het kunnen noemen. Maakt dan werkelijk niemand anders zich daar boos over? Fascinerend.

  21. Machtsmisbruik… Ik denk dat je daar teveel in ziet, Wouter. Elke spreker is op zo’n bijeenkomst eigenlijk onaantastbaar, en hoe lang sprak Bolkestein nu helemaal? Twee minuten? Hooguit. Dus hij was gedurende twee minuten onaantastbaar.
    Ik heb zelf zulke onaantastbaarheid ook gekend, in het verleden. Ik ‘deed’ openingen van exposities: ik las een verhaaltje voor en men luisterde beleefd naar wat ik te zeggen had. Men bleef stil staan terwijl ik sprak, men wandelde niet alvast langs de schilderijen. Men lachte of grinnikte op de momenten die ik daarvoor had bestemd, en na anderhalf velletje A4 applaudisseerde men.
    Ik herinner me een Amsterdamse schilderes die het leven in de roze buurt tot onderwerp van haar schilderijen had. Ik deed die opening (het was in een galerie in Egmond aan den Hoef) door een efficiënter systeem voor te stellen voor het bestaan van zowel de hoer als de hoerenloper. Niet de hoerenlopers moesten naar de hoeren gaan – met als gevolg: verkeersopstoppingen en -infarcten in en rondom onze mooie hoofdstad – maar de hoeren moesten langs de hoerenlopers reizen. Uiteraard levert dat enige vraaguitval op, vooral in het begin, maar als we er eenmaal aan gewend zouden zijn geraakt, herstelde zich dat wel weer.
    Wat wou ik ook alweer zeggen? O ja. Is onze ergernis over het spreken van Bolkestein niet te verklaren doordat een tegenstander daar ineens een tamelijk goede grap maakt?

Laat een antwoord achter aan Ben Hoogeboom Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *